دیسپلازی ریوی در نوزادان نارس به علت تغییرات غیرطبیعی بافت ریه

دیسپلازی ریوی در نوزادان شامل رشد غیرعادی بافت ریوی می‌باشد. این بیماری اغلب در نوزادان نارس که با ریه‌ای ناقص و رشد نیافته به دنیا می‌آیند، مشاهده می‌شود. واژه‌ی " دیسپلازی" به معنای تغییرات غیرعادی در ساختار یا آرایش گروهی از سلول‌ها می‌باشد. تغییرات سلولی ایجاد شده در بیماری دیسپلازی ریوی، در مجاری تنفسی کوچک و حفره‌های ریه رخ می‌دهند که تنفس را دشوار می‌کنند و منجر به بروز مشکلاتی در عملکرد ریه‌ها می‌شوند. علاوه بر بیماری‌های آسم  و فیبروز کیستیک ، دیسپلازی ریوی نیز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ریوی مزمن در بین کودکان و نوزادان است. کودکانی که با وزن بسیار کمی  متولد می‌شوند (کمتر از یک کیلوگرم) بیشتر از همه در معرض ابتلا به بیماری دیسپلازی ریوی هستند. اگرچه در اکثر این نوزادان، علائم جدی این بیماری در نهایت با رشد کودک از بین می‌روند اما در مواردی نادر از دیسپلازی ریوی (وقتی این بیماری با مشکلات دیگر ناشی از نارس بودن نوزاد همراه باشد)، این بیماری می‌تواند منجر به مرگ نوزاد گردد.

علت بروز دیسپلازی ریوی در نوزادان

علل مبتلا شدن نوزادان به دیسپلازی ریوی به صورت زیر می‌باشد:
•    اکثر موارد ابتلا به دیسپلازی ریوی در نوزادان نارس دیده می‌شود، معمولاً به نوزادانی نارس گفته می‌شود که بیش از 10 هفته زودتر و با وزنی کمتر از 2 کیلوگرم به دنیا آمده باشند. این دسته از نوزادان بیشتر در خطر ابتلا به دیسترس تنفسی (RDS) هستند، این بیماری در نتیجه‌ی آسیب به بافت‌های ریه می‌باشد که از ونتیلاسیون نوزاد برای مدت زمان طولانی ناشی می‌شود.
•    دستگاه‌های کمک نفس (ونتیلاتور) نوزاد به تنفس کودکانی که ریه‌هایشان بسیار نارس است و قادر نیستند خود کار تنفس را انجام دهند، کمک می‌کند. اکسیژن از طریق لوله‌ای که در نای نوزاد قرار دارد به نوزاد منتقل می‌شود و این اکسیژن تحت‌فشار دستگاه به نوزاد داده می‌شود تا هوا به‌خوبی در ریه‌های خشک و نارس او جریان داشته باشد.
•    گاهی اوقات، برای نجات جان نوزاد، مقدار اکسیژن را باید بالاتر از غلظت و تراکم اکسیژن موجود در هوایی که به‌طور عادی تنفس می‌کنیم برد. این نوع ونتیلاسیون نوزاد برای نجات جان او لازم و ضروری است؛ اما با گذشت زمان، فشاری که از دستگاه وارد می‌شود و دریافت اکسیژن مازاد می‌تواند به ریه‌های ظریف نوزاد آسیب وارد کند و منجر به بروز دیسترس تنفسی گردد.
•    تقریباً نیمی از نوزادانی که با وزن بسیار کم متولد می‌شوند، دچار نوعی دیسترس تنفسی می‌شوند. وقتی نوزاد نارس تا زمانی که به سن اصلی تولد خود (بعد از سن 36 هفتگی) می‌رسد، هنوز به اکسیژن درمانی (دریافت اکسیژن) نیاز داشته باشد، دیسترس تنفسی، دیسپلازی ریوی محسوب می‌شود.
•    دیسپلازی ریوی، به خاطر مشکلات دیگری نیز می‌باشند که می‌توانند روی ریه‌های ظریف نوزاد تأثیر بگذارند، ازجمله ضربه، ذات‌الریه و عفونت‌های دیگری . همه‌ی این مشکلات می‌توانند باعث التهاب و جراحت مرتبط با دیسپلازی ریوی شوند که حتی ممکن است در نوزادانی که با رشد کامل به دنیا آمده‌اند یا در مواردی بسیار نادر، در کودکان زیر دو سال و کودکان بزرگ‌تر مشاهده شود.
•    در میان نوزادان نارس، به نظر می‌آید آن‌هایی که با وزن بسیار پایین متولد می‌شوند، خصوصاً نوزادان پسر سفید پوست (بنا بر دلایلی که پزشکان از آن اطلاعی ندارند)، بیشتر در خطر ابتلا به بیماری دیسپلازی ریوی قرار دارند. در برخی موارد، عوامل ژنتیکی می‌تواند نقشی در ابتلا به دیسپلازی ریوی داشته باشند.

علائم بیماری دیسپلازی ریوی در نوزادان چیست؟

علائم این بیماری ممکن است شامل هر یک از موارد زیر باشد:
•    کبودی پوست (سیانوسیس یا یرقان ازرق)
•    سرفه
•    نفس کشیدن سریع
•    تنفس کوتاه

دیسپلازی ریوی در نوزادان را چگونه تشخیص می‌دهند؟

عوامل مهم در تشخیص دیسپلازی ریوی عبارت‌اند از نارس بودن نوزاد، عفونت، وابستگی به دستگاه ونتیلاتور نوزاد و قرار گرفتن در معرض اکسیژن برای مدتی طولانی. دیسپلازی ریوی معمولاً در صورتی تشخیص داده می‌شود که نوزاد بعد از سن 28 روزگی (سن 36 هفتگی که باید در شکم مادر می‌بود)، هنوز به اکسیژن اضافه نیاز دارد و علائم مشکلات تنفسی در او مشاهده می‌شود. عکس‌برداری رادیولوژی از سینه می‌تواند در تشخیص این بیماری کمک کند. در کودکان مبتلابه دیسترس تنفسی، عکس رادیولوژی ممکن است شش‌ها را به شکل شیشه‌ای تراشیده و مات نشان دهد. در کودکان مبتلا به دیسپلازی ریوی،، عکس رادیولوژی ممکن است شش‌ها را به شکل بافتی اسفنجی نشان دهد.

راه‌های درمان دیسپلازی ریوی در نوزادان

هیچ درمان فوری برای معالجه‌ی دیسپلازی ریوی  در نوزادان وجود ندارد. درمان این بیماری بیشتر روی کمک به تنفس بیمار و تأمین اکسیژن برای نوزاد مبتلا به دیسپلازی ریوی است تا بتواند به طور عادی رشد کند و بزرگ شود.

مشکلات ناشی از دیسپلازی ریوی

بعضی از نوزادان، بعد از پشت سر گذاشتن مراحل بحرانی بیماری دیسپلازی ریوی، هنوز هم دچار برخی علائم دراز مدت آن هستند. این دسته از بیماران بیشتر در خطر ابتلا به عفونت‌های تنفسی مانند آنفولانزا ، ویروس سین سیشیال تنفسی  و ذات الریه قرار دارند. هنگامی که دچار عفونت تنسی می‌شوند، نسبت به کودکان دیگر بیشتر مریض و بی حال می‌شوند. مشکل تنفسی دیگری که از بیماری دیسپلازی ریوی ناشی می‌شود، انباشته شدن مایع در شش‌ها می‌باشد که به آن ادم (آماس) ریه میگویند و باعث می‌شود تا جریان هوا در مجاری تنفسی ریه دشوارتر شود. گاهی اوقات، کودکانی که سابقه‌ی ابتلا به دیسپلازی ریوی (BDP) داشته‌اند ممکن است دچار مشکلاتی در سیستم گردش خون نیز شود، مشکلاتی مانند فشارخون ریوی که در آن عروق ریوی (رگ‌هایی که خون را از قلب به شش‌ها می‌رسانند) تنگ می‌شوند و فشارخون بالا می‌رود. الیته این مشکل شایع نیست.

پیشگیری از دیسپلازی ریوی

برای پیشگیری از دیسپلازی ریوی:

• تا حدی که امکان دارد از زایمان زودرس جلوگیری کنید. اگر باردار هستید با قصد باردا شدن را دارید، جهت کمک به سلامت خود و کودکتان حتما تحت مراقبت های منظم بارداری قرار بگیرید.
• اگر بری نوزادتان از دستگاه های کک تنفسی استفاده می شود، از پزشک خود بپرسید که چگونه می توان سریعتر این وسایل کمک تنفسی را از کودک جدا کرد.
• ممکن است برای کمک به باز نگه داشتن ریه ها، به او سورفکتانت داده شود.